Oprawa twarda, Stron 616
Sztuka XIX wieku zajmuje w dziejach polskiej kultury i świadomości narodowej wyjątkowe miejsce. Na jej odrębną pozycję wywarła wpływ polityczna sytuacja narodu pozbawionego własnego państwa. W tym czasie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej zachodziły jednak istotne zmiany cywilizacyjne. Rozwinął się przemysł i komunikacja, powstały nowoczesne miasta, gwałtownie przeobraził się krajobraz kulturowy. Kształtująca się kultura masowa sięgała po nowe techniki przekazu wizualnego – jak litografia wielkonakładowa, drzeworyt ilustracyjny, fotografia – dzięki czemu stworzono czasopisma ilustrowane. Założono instytucje życia intelektualnego i artystycznego – szkoły, muzea, galerie, teatry. Broniąc narodowej tożsamości, stworzono sztukę odwołującą się do polskiej kulturowej tradycji, a zarazem związaną z ogólnoeuropejskimi nurtami intelektualnymi i artystycznymi. Od lat czterdziestych XIX wieku Polacy byli obecni w europejskim życiu artystycznym, zwłaszcza, że duże grupy malarzy i przedstawicieli innych dyscyplin przebywały na stałe we Francji, Włoszech czy Bawarii. Sukcesy na paryskich Salonach obrazów Stattlera i Rodakowskiego (Portret matki pędzla Rodakowskiego Delacroix uznał za arcydzieło), na międzynarodowych wystawach sztuki – Matejki, Brandta, Siemiradzkiego czy Czachórskiego wprowadziły sztukę polską do świadomości Europejczyków.
Tom VI obejmuje architekturę, ogrody i parki, rzeźbę, malarstwo i rysunek, grafikę, fotografię oraz rzemiosło artystyczne. Dodatkowo został on uzupełniony o sztukę Śląska i Pomorza Zachodniego.
Spis treści:
1. Architektura - Krzysztof Stefański
- Uwagi wstępne
- Późny klasycyzm i nurt romantyczny 1800-1830
- Historyzm wczesny (romantyczny) 1830-1860
- Historyzm dojrzały 1860-1890
- Późny historyzm - koniec stulecia
2. Ogrody i parki - Małgorzata Szafrańska
- Dziedzictwo
- Parki krajobrazowe
- Ogrody geometryczne
- Rośliny ozdobne. Ogrody zimowe. Ogrody botaniczne
- Parki miejskie
3. Rzeźba - Piotr Szubert
- Szkolnictwo
- Między klasycyzmem a romantyzmem - Paweł Maliński, Jakub Tatarkiewicz, Konstanty Hegel
Józef Kremer o rzeźbie
- Między antykizacją a aktualizacją - Władysław Oleszczyński, Henryk Stattler, Teofil Lenartowicz, Marceli Guyski
Wiktor Brodzki i kolonia artystyczna w Rzymie
Pomniki Mickiewicza
Konkursy i wystawy. Antoni Kurzawa. Krakowska wystawa 1887 roku
Krytyka artystyczna i koncepcje Henryka Struvego
- Rola rzeźby w sztuce XIX wieku
4. Malarstwo i rysunek - Jerzy Malinowski
- Wprowadzenie
- Klasycyzm i geneza romantyzmu
- Malarze czasów romantyzmu
- W kręgu biedermeieru
- Malarstwo historyczne i portret połowy wieku
- Malarstwo pejzażowe i rodzajowe połowy wieku
- Realizm społeczny i fantastyka trzeciej ćwierci wieku
- Wokół Grottgera i Matejki
- Szkoła monachijska i jej malarski Sztab
- Akademizm drugiej połowy wieku
- Malarstwo mniejszości narodowych
- Realistyczne malarstwo rodzajowe i pejzaż czwartej ćwierci wieku
- Grupa Wędrowca i zagadnienia krytyki artystycznej
- Malarstwo batalistyczne i panoramy z końca wieku
- Geneza symbolizmu i twórczość profesorów Akademii w Krakowie
- Wobec "nowej sztuki"
- W stronę Paryża
5. Grafika - Wanda Maria Rudzińska
- Wprowadzenie
- Spuścizna XVIII wieku
- Główne środowiska artystyczne. Postanie i rozwój zakładów litograficznych - Warszawa, Wilno, Kraków, Lwów, Poznań i Leszno
- Znaczenie albumów graficznych
- Środowisko emigracji polskiej w Paryżu
- Drzeworyt reprodukcyjny. Drzeworytnie warszawskie
- Miedzioryt i akwaforta
- Zakończenie
6. Fotografia - Lech Lechowicz
- Dagerotypia
- Epoka fotografii kolodionowej - fotografia zakładowa: Warszawa, Lwów, Kraków, Poznań, Wilno, Zakłady na prowincji, Emigracja
- Portret w fotografii
- Carte de visite
- Fotografia plenerowa
- Fotografia rodzajowa i etnograficzna'
- Fotografia i polityka - powstanie styczniowe
- Fotografia i sztuki piękne
- Malarstwo i fotografia
- Fotografia w pismach ilustrowanych
- Zawód fotograf
- Fotografia reportażowa
- Wystawy i piśmiennictwo fotograficzne
7. Rzemiosło artystyczne - Ewa Wieruch-Jankowska
- Wprowadzenie
- Wyroby ceramiczne
Fajans
Porcelana
Witraże
Przedmioty sakralne
Znakowanie
Biżuteria
- Materiały nieszlachetne - mosiądz, brąz, cyna, żelazo i żeliwo, stal
Wystrój architektoniczny
Konstrukcje żeliwne
Mała architektura. Meble ogrodowe
Latarnie uliczne
Sztuka sepulkralna
Oświetlenie wnętrz
Przedmioty dekoracyjne
- Broń
- Zegary
- Meble
- Tkaniny
- Typografia. Introligatorstwo
- Podsumowanie
8. Zakończenie - Jerzy Malinowski
9. Śląsk i Pomorze Zachodnie
- Architektura na Śląsku i Pomorzu Zachodnim - Krzysztof Stefański
- Rzeźba na Śląsku i Pomorzu Zachodnim - Ewa Grochowska
- Malarstwo na Śląsku - Piotr Łukaszewicz
- Malarstwo i rzeźba na ziemiach Pomorza Zachodniego - Dariusz Kacprzak
10. Tablica chronologiczna - Julia Harasymowicz
11. Bibliografia - wybór
12. Indeks
